Menü
Menü
BZ LAB
Blokzincir Teknolojileri
Günümüz Internet dünyasında pek çok alanda (multimedya, haberleşme, web arayüzü vb.) veri transferi yapılmaktadır. Blokzincir teknolojisi ise, bu verilerin haricinde değer atfettiğimiz varlıkları da transfer etmemizi sağlayan dağıtık bir veritabanıdır. Satoşi Nakamoto lakaplı gizli bir yazarın 2008 yılında önerdiği Bitcoin dijital parası ile birlikte dünyada yeni bir uluslararası para biriminin varlığından bahsedilmeye başlandı. Bitcoin, başlangıçta sadece para olarak telakki edilirken, sonradan Bitcoin’in müstenit olduğu Blokzincir teknolojisinin daha genel kullanım alanları olabileceği farkedilmiştir. En genel ifadeyle, blokzincir, merkezi bir sunucunun veya güvenilir bir otoritenin kaldırılmasına olanak sağlayarak, merkezi güvenin internet ortamında dağıtılmasına denir. Blokzincir teknolojisi yaygın olarak Bitcoin ve Ethereum gibi sanal paraların altındaki teknoloji olarak bilinmektedir. Fakat bu teknoloji sağladığı olanaklar ve çeşitlendirilebilir uygulamaları ile çok daha geniş bir yelpazeye sahiptir.
Blokzincir teknolojisi, günümüzün önemli problemlerinden olan, tek merkeze dayalı güven sistemlerindeki merkezi güven yapısını dağıtarak, bu sistemlerin daha verimli çalışmasında oynayabileceği rol nedeniyle dikkat çekici hale gelmiştir. Blokzincir, veri transferi sağlayan mevcut internet ortamında, değerli varlıkların transferine de olanak sağlayarak tüm hayatımızı yeniden şekillendirecek yepyeni bir teknolojiyi adlandıran merkezi olmayan bir şifreleme kayıt defteridir.
Blokzincir modeli iki temel kavramdan meydana gelir: Blok zinciri oluşturan bloklar ve bu blokları oluşturan kayıtlar.
Kayıtlar: Blokzincir kayıtları, ilgili blokzincir yapısının üzerine oluşturulduğu her türlü içerik bilgisidir. Bu bilgiler tasarıma göre para aktarımı, demirbaş girdisi, müşteri kayıtları gibi değerler olabilir. Sanal para birimleri için bu kayıtlar para transferi bilgileridir. Sistemde kayıtlı olan bir kullanıcıdan bir başka kayıtlı kullanıcıya yapılmış olan transferler bu kayıtlar ile tutulur. Yeni transfer istekleri de sıraya konularak bir sonraki işlem sırasında kaydedilerek yerini alır.
Bloklar: Kayıtlar birleştirilip belirli aralıklarla işlenerek blokların içine yazılır. Blokların içerisinde kaç tane kayıt bulunacağı ve kayıtların hangi işlemlerden geçtikten sonra bir blok tevellüd edeceği gibi kıstaslar, blokzincirin tasarımına mahsustur. Genel itibariyle, bir bloğun oluşturulması sırasında kriptografik özet algoritmaları ve dijital imza kullanılır.
Örnek Defter-i Kebir Kaydı
Özet algoritmaları teknik olmayan mahiyette şu şekilde tanımlanabilir: Farklı uzunluklardaki verilerin sabit bir uzunluğa dönüştürülmesini sağlayan ve aynı girdi ile her zaman aynı çıktıyı veren tek yönlü fonksiyonlardır. Bir metinde yapılan tek karakterlik bir değişiklik, metnin özetinin tamamını değiştirir. Özet fonksiyonları veri bütünlüğü kontrolü sağladıkları için blokzincir veri tabanında büyük öneme sahiptir. Bloklar özetleri alınırken kendisinden bir önceki bloğun özet değeri de girdi olarak eklenir ve n’inci blok içerisinde n-1’inci blok özet değeri bulunması bağından ötürü bir blok kendisinden önceki tüm bloklara ait bilgi bulundurur. Yani herhangi bir blok, kendisinden önceki ve sonraki bloklara özet algoritması ile bağlanmıştır. Bu yüzden teknolojinin adı zincirle bağlı bloklar anlamına gelen blokzincir olmuştur.
Blokzincir teknolojisinde her bir katılımcı, başlangıçtan itibaren tüm kayıtların bir kopyasını tutar. Bu kayıtların değiştirilmesi özetlerin değişmesine yol açacağından ötürü kayıtlar değiştirildiğinde çoğunluk bunu farkedebilir. Bu yüzden güvenilir ortamda merkezi bir veritabanı ihtiyacı ortadan kalkar. Herkesin doğrulama yapabildiği dağıtık bir veritabanı sistemi ile kimseye güvenmeye gerek kalmadan doğru bilginin tutulduğu ispatlanabilir.
Ekonomi ve Para Teorisi
Veritabanı Teorisi
Kriptografi
Oyun Teorisi
Ekonomi Para Teorisi
Veritabanı Teorisi
Kriptografi
Oyun Teorisi
2009 yılında blokzinciri teknolojisi ilk kullanım alanı olan Bitcoin ile ortaya çıktığında, dört farklı bilim biraraya gelmiş oldu. Bu bilimlerin hepsi mevcuttu fakat, hepsini birarada kullanmak Bitcoin’in devrim niteliğinde olmasını sağladı. Bitcoin ile dağıtık güven oluşturulup bankalardan bağımsız bir para iletişimi sağlandı. Kayıtların ve transferlerin tutulması yöntemi yeni bir veri tabanı yaklaşımı oluşturdu. Yeni bloklar oluşturulurken emeğin ispatı anlamına gelen proof-of-work yaklaşımı ile madencilerin teorisini oluşturdu. Madencilerin tüm bu işlemleri yaparken kriptografik hesaplamaların zorluğunu arkasına alarak harcanan emeğin bir varlık/emtia/değer olmasını sağladı.
BZ LAB
Geniş Erimli Dağıtık Muhasebe Defteri
İzne Tabi Olmayan
Halka Açık Paylaşımlı
İzne Tabi
Halka Açık Paylaşımlı
İzne Tabi
Gizli Paylaşımlı
Veritabanları
BZ LAB
Bitcoin & Ethereum’un Blokzincire Etkileri
Bitcoin, dijital paralar içerisinde (https://coinmarketcap.com) dominant bir hacme sahip olsa da Ethereum ona nazaran çok daha geniş avantaj ve etki alanına sahiptir. Ethereum akıllı kontratları ve kontratta tanımlanan kurallara göre eylemler gerçekleştirmenin bir yolunu başlatmıştır. Ethereum, herkesin erişebileceği küresel bir bilgisayar olarak görülebilir. Kısaca, Bitcoin merkezi olmayan para birimi için bir platform sunarken, Ethereum bunun yanında güvenilir üçüncü tarafa (merkezi sunuculara) ihtiyaç duyulmadan çalıştırılabilen uygulamalar sunmaktadır. Ethereum’un sunduğu akıllı kontrat mantığıyla beraber mevcut internet teknolojilerin tamamı tam anlamıyla baş döndürücü bir şekilde değişim ve dönüşüm sürecine girmiştir.
BZ LAB
İş Modelinizde Blokzincire İhtiyacınız Var mı?
Blokzincir teknolojisi her kullanım senaryosu ve iş modeli için uygun değildir. Bu yüzden blokzincir kullanılmadan önce gereksinimlere uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Örneğin, tutulacak veri birden fazla aktör tarafından oluşturulmayacak ve okunmayacaksa blokzincir kullanılmasına gerek yoktur. Bununla birlikte, blokzincir taraflar arasında güvenin dağıtılmasını sağladığından ötürü, verileri işleyecek/kullanacak taraflar arasında güven mekanizması oluşturulmasına gerek yoksa da blokzincire ihtiyaç duyulmaz. Eğer halka açık bir denetleme mekanizmasına ihtiyaç yoksa ve kayıtların değiştirilmesi ciddi önem arz etmiyorsa da blokzinciri teknolojisine ihtiyaç duyulmayacaktır.
Yukarıdaki belirleyici kıstaslardan sonra blokzincir teknolojisi kullanılmak istenirse, kullanılacak sistemde aşağıdaki gibi faydalar sağlanabilir:
Güven mekanizması kişilere ya da kurumlara dayanmayıp, dağıtık yapıdaki birden fazla düğüme ve altındaki matematiksel işlemlerin zorluğuna dayandığı için teknik olarak güven sağlanmaktadır.
Blokzincirin yapısına bağlı olarak, kurulacak sistemde kullanıcıların mahremiyetleri tam olarak sağlanabilir.
Merkezi sistem ihtiyacını ortadan kaldırıp, kendi yönetimini kendisi yapan bir sistem elde edilmiş olunur.
Sistem bir ya da birkaç otoriteden değil, pek çok sayıda küçük kullanıcı üzerinden oluşturulup, sürdürülebilir.
BZ LAB
Blokzincir Teknolojisinin Geleceği
Bitcoin altyapısını oluşturan blokzincir teknolojisi gelecek vadeden bir teknoloji olmakla beraber bu teknolojinin tam bir olgunluğa erişmesi için kat edilmesi gereken adımlar vardır. Ancak, İsviçre merkezli Credit Suisse tarafından hazırlanan geniş çaplı bir rapora göre, blokzincir sadece dijital para birimleri veya finansal hizmetler için değil birçok alanda kullanılmaktadır. Dünya Ekonomik Forumu tarafından yapılan bir ankete göre, yöneticilerin %58’i küresel Gayri Safi Milli Üretimin %10’unu “2025’den önce blokzincirde bulunacak” şekilde bir tahmin yürütmektedir. Bu yıl rapora göre olgunluğa erişim yılı olarak belirtilmiştir. Şu anda bu teknoloji prototip ve deney aşamalarının arasında yer almaktadır.
Piyasayı gözlemleyen kişiler tarafından 2018 yılında geliştirilen belirli ürünlerin sıkça bahsedilen konuma gelmesi, sağlayıcıların ve yeni modellerin ortaya çıkmasını beklemektedirler. 2017 yılında birçok blokzincir ortaklığı yapılmıştır. Örneğin mali hizmetlerde, bankalar blokzinciri test etmek amacıyla ortak girişimler başlatmışlardır. Aralık ayın UBS kurumu Avrupa’da bir dizi bankayla blok zincir teknolojisini denemek amacıyla antlaşmalar gerçekleştirmişlerdir. Verilerinin gözden geçirmek için üçüncü bir şahsa veya kuruma güvenmek yerine verilerinin doğruluğuna blokzincir teknolojisine güveneceklerdir. Bu bankaya göre blokzincir teknolojisinden sadece finansal hizmetler değil diğer alanlarda faydalanacaktır. Credit Suisse tarafından tüketici ürünleri ve imalat gibi gerçek dünya uygulamaları gibi birçok alanda faaliyet gösteren diğer şirketlerin 2017’de blok zincir çözümlerini uygulamalarını gerçekledikleri belirtilmiştir. 2018 yılının blokzincir teknolojisi için kritik bir yıl olacağı yine bu banka tarafından dile getirilmiştir.
